Voor een slapenden Schildwacht
Alsoo de tegenwoordighe Jan Dircsz, Droochscherer en Burger te Steenwijk, onder den Hove van Vrieslant gevangen, vermidts hy in der nacht te Steenwyck, voor eenen anderen wakende, op der schildwacht bevonden is slapende, contrarie der Ordonnantie en Artykelbrieff by die van Steenwyck bezworen, daerom by luyt der selver Ordonnantie, aan lyff ende leven gestraft te worden verdient heeft; niet te min 't voorsc. Hoff, meer geneyht tot gratie dan tot strengheyt, in den naeme ende van wegen Z. R. K. Maj., Coninck van Germanien, van Spaenjen, Aertshertoge van Oistenryck, Hertoge van Bourgonjen, van Brabant, Grave van Hollant, Zeelant, ende Heere van Vrieslant; - Condempneert denselven Jan Dircsz, dat hy voirtaen noyt weder voor yemant anders en sal mogen waken, dan voor hem selven, en voortz, dat hem die Scerprichter een lit van den cleynen vingher van syn lincker hant sal afhouwen. Actum, Leeuwarden den 23 Novembris anno MDXXVI. Bij my, G.S. Stadtholder, T.v.Burmania, Alphen en Camerhouwer (Leeuwarder Courant van 12 juli 1830).
Bij mijn weten werd er alleen bij geweldpleging overgegaan tot het afhakken van vingers. Kennelijk kon men in de plaats van iemand anders wacht lopen
donderdag 30 september 2010
donderdag 23 september 2010
Steenwijker drukkers
De Amsterdamse boekverkoper Jillis Kok (werkzaam van 1653-1658) had in 1656 contacten met twee verschillende Steenwijker drukkers. In dat jaar verschenen er werken die gedrukt waren bij Hendrik Stuyfzandt (1656-1709, 1715), op dat moment woonachtig in de Oosterstraat, en bij Ian van Wieringen (werkzaam 1655-1656), woonachtig aan de Markt. Of beide drukkers banden met elkaar hadden is mij niet bekend. In 1693 verscheen bij Stuyfzandt het bekende romannetje 'De ontschaakte Amsterdamsche Helena'. Hiervan verscheen in 1693 ook een uitgave bij de bekende Amsterdamse boekverkoper-uitgever van Nederlandstalig populair proza Timotheus ten Hoorn.
woensdag 22 september 2010
Anthonis Ketel
De Steenwijker drukker Anthonis Ketel werd in 1581 door de Haarlemse magistraat vanuit Steenwijk uitgenodigd zich in de stad aan het Spaarne te vestigen. Verondersteld wordt dat Coornhert hier de hand in had, al wordt als reden van het vertrek van Ketel naar Haarlem ook het politieke klimaat genoemd. Steenwijk ligt voortdurend in de vuurlinie van Spaanse en Staatsgezinde troepen, in Haarlem heerst rust, bovendien wordt Steenwijk geteisterd door de pest. De drukpers die twintig jaar daarvoor in Haarlem onder andere Latijnse vertalingen van de hand van Coornhert had gedrukt, was in onbruik geraakt. Pas met de komst van Ketel draait er weer een pers in Haarlem. De drukker overlijdt in 1583 en wordt opgevolgd door Gillis Rooman. Deze trouwde met de weduwe van Ketel. Het lijkt aannemelijk dat Rooman al werkte in het bedrijf van Ketel. Al het drukmateriaal kwam ter beschikking van Rooman.
dinsdag 21 september 2010
maandag 20 september 2010
maandag 6 september 2010
Steenwijker drukker
Herman 't Zangers was in Steenwijk als drukker actief van 1565 tot 1579. De STCN kent vijftien van zijn publikaties. Het verhaal (vertaald uit het Duits) van een boer en een paap verscheen in 1565 en is via de volgende link te raadplegen: http://tempo.idcpublishers.info.access.authkb.kb.nl/protected/djvu/H-2500-00134/view.php?djvuopts&zoom=page&thumbnails=true. (geauthorizeerde toegang)
zaterdag 4 september 2010
Schrijversmeningen
Weet je wat de saaiste stad van Nederland is? Steenwijk. Het zou een buitengewone straf zijn als ik naar Steenwijk verbannen werd. - Armando
'We spreken hier Saksisch dialect'', zei de drogist in Steenwijk. 'Daar kun je tot ver in Duitsland mee tercht op het platteland. De boeren daar spreken het ook, maar met een Duits accent'. - Herman Pieter de Boer
De trein stopt in Steenwijk. We naderen het hoge noorden. 'Steenwijk, dat klinkt me niet als muziek in de oren'. - Herman Brood
De man die hem in Steenwijk een fiets verhuurde, legde hem helder uit hoe hij op de weg naar Oldemarkt moest komen. - Igor Cornelissen
Hildo Krops openlijke sympathie voor het communisme heeft zijn carriere als beeldhouwer niet in de weg gestaan. - Igor Cornelissen
Een ding zie ik nog glashelder voor mij als ik aan Steenwijk terugdenk. Op een stralend zonnige, windstille dag fietste ik over het marktplein. De zomer houdt siesta. - Maarten 't Hart
Leo Polak is inderdaad familie van Johan Polak. [Deze] werd op 6 januari 1880 geboren in Steenwijk. - Theodor Holman
Vader, je liet de mooiste gasfabriek op aarde achter. - Rutger Kopland
O nachten in Steenwijk / koeien loeien bij gunstige wind / straten van stille klinkers / om kleine grijze tuinen / bolwerken en grachten al / eeuwen rustend in vrede. - Rutger Kopland
Weer de toren van Steenwijk, in de verte. Het heuvelruggetje van Steenwijk, in de verte over leeg groen land, had nu wat meer relief. - Nescio
'We spreken hier Saksisch dialect'', zei de drogist in Steenwijk. 'Daar kun je tot ver in Duitsland mee tercht op het platteland. De boeren daar spreken het ook, maar met een Duits accent'. - Herman Pieter de Boer
De trein stopt in Steenwijk. We naderen het hoge noorden. 'Steenwijk, dat klinkt me niet als muziek in de oren'. - Herman Brood
De man die hem in Steenwijk een fiets verhuurde, legde hem helder uit hoe hij op de weg naar Oldemarkt moest komen. - Igor Cornelissen
Hildo Krops openlijke sympathie voor het communisme heeft zijn carriere als beeldhouwer niet in de weg gestaan. - Igor Cornelissen
Een ding zie ik nog glashelder voor mij als ik aan Steenwijk terugdenk. Op een stralend zonnige, windstille dag fietste ik over het marktplein. De zomer houdt siesta. - Maarten 't Hart
Leo Polak is inderdaad familie van Johan Polak. [Deze] werd op 6 januari 1880 geboren in Steenwijk. - Theodor Holman
Vader, je liet de mooiste gasfabriek op aarde achter. - Rutger Kopland
O nachten in Steenwijk / koeien loeien bij gunstige wind / straten van stille klinkers / om kleine grijze tuinen / bolwerken en grachten al / eeuwen rustend in vrede. - Rutger Kopland
Weer de toren van Steenwijk, in de verte. Het heuvelruggetje van Steenwijk, in de verte over leeg groen land, had nu wat meer relief. - Nescio
donderdag 2 september 2010
Bank van Lening
Bank van Lening
Banken van lening zijn sinds de middeleeuwen, toen een kerkelijk verbod op woeker strikter werd nageleefd, geleidelijk in aantal toegenomen. Aanvankelijk vormden de tafelhouders een gesloten kaste, voornamelijk bestaand uit Italianen. Geleidelijk komen de lommerds ook in handen van de eigen bevolking. De rentepercentages ware over het algemeen zeer hoog en konden wel tot 80% 's jaars oplopen. De octrooien konden weer aan derden worden doorverkocht. In de 17de eeuw waren de volgende personen uitbater van de Tafel van Lening te Steenwijk:
Scipio Ormea: 1601-1609 (ook te Hasselt en Brielle). Hij betaalt 75 carolusgulden per jaar voor de armen. Hijn rekent meer dan 30% rente (op jaarbasis). Mocht de stad geld nodig hebben dan zal hij 'voor vertymmeringh haerer vesten ofte verbeteringhe van haer diep' gedurende een half jaar renteloos geld voorschieten (100 tot 1000 carolusgulden). Hij betaalt de magistraat 30 carolusgulden per jaar 'wegens vrijstelling van wacht en andere gemeene wercken'.
Frans Ferrarys: 1631-1638. Hij betaalt 20 carolusgulden voor de huisarmen enm 30 carolusgulden wegens vrijstelling van wacht. Hij rekent op jaarbasis 65% rente. Op obligaties en hypotheken van burgers van Steenwijk rekent hij 16,25% rente op jaarbasis. De bepaling over renteloze lening is ook geldig voor Ferrarys.
Robert van Belle en Janneke Michielsdochter (ook te Groningen en te Leeuwarden): 1639-1661. Er wordt 50 carolusgulden voor vrijdom van wacht en 250 carolusgulden voor de huisarmen betaald. Ze rekenen(op jaarbasis) 65% rente en voor obligaties en hypotheken 16,25%.
Cornelis van Bouckhorst (ook te Katwijk) in compagnie met Sebastiaen de Koningh (ook te Leiden) en Gillis van den Bosch (ook te Leiden als kassier): 1661-1665. Er wordt 225 carolusgulden per jaar voor de armen betaald. Ze rekenen 32,5% renten en voor obligaties en hypotheken 16,25%. In 1665 geven ze hun rechten onder dezelfde condities door aan het echtpaar Egbert Arents en Andrea Albertsdochter Teltinck. De Koningh blijkt te zijn overleden.
Egbert Arents en Andrea Albertsdochter Teltinck: 1665-1673.
Het echtpaar Govert Meulemans en Hendrina Greven: 1680-1693. In deze periode overlijdt Meulemans, maar zijn vrouw zet de zaken voort. Ze trouwt met Zegher Twenth. Zij betalen de eerste drie jaar 100 carolusgulden voor de armen, daarna 150. Ze rekenen 21,7% rente (op jaarbasis).
Van 1693 tot 1719 was in Steenwijk Luytien Timensdr. Hoegen, de weduwe van Jan Bloemen, tafelhoudster. Zij continueerde het lopend octrooi en verlengde dat in 1696, 1702, 1705 en 1712. Ze was de voormalige kassiere van de bank. Bij de octrooiverlenging in 1696 geeft ze zeven dagmaten land in het Westerslag als onderpand voor een goed beheer der leenbank. Zo'n borg was kennelijk nodig en de bank werd niet altijd naar behoren uitgebaat. Dat blijkt wel in 1703 wanneer onder meer de uitbuiting van de Bank van Lening wordt aangegrepen om op lokaal bestuursniveau veranderingen aan te brengen. De Steenwijker burgerij stelt een gehele nieuwe magistratuur aan tijdens de zogenaamde Plooierijen. Het loopt zo ver op dat de de Gedeputeerde Staten van Overijssel compagnieen Friese cavalerie naar de Olde Veste sturen. Daar houdt men de poorten evenwel gesloten. Pas als er ook nog militaire versterkingen uit Deventer arriveren opent men ze schoorvoetend. Deze rebellie levert niets op. De grieven waren vermoedelijk niet ongegrond, want tijdens plooierijen in Vollenhove wordt een der gemeenslieden van de oude plooi ervan beschuldigd in Steenwijk als uitbater de Bank van lening failliet te hebben laten gaan, zodat de gemeente de tafel bij executie heeft verkocht. Luytien heeft dus kennelijk gemeentelijk octrooi.
Banken van lening zijn sinds de middeleeuwen, toen een kerkelijk verbod op woeker strikter werd nageleefd, geleidelijk in aantal toegenomen. Aanvankelijk vormden de tafelhouders een gesloten kaste, voornamelijk bestaand uit Italianen. Geleidelijk komen de lommerds ook in handen van de eigen bevolking. De rentepercentages ware over het algemeen zeer hoog en konden wel tot 80% 's jaars oplopen. De octrooien konden weer aan derden worden doorverkocht. In de 17de eeuw waren de volgende personen uitbater van de Tafel van Lening te Steenwijk:
Scipio Ormea: 1601-1609 (ook te Hasselt en Brielle). Hij betaalt 75 carolusgulden per jaar voor de armen. Hijn rekent meer dan 30% rente (op jaarbasis). Mocht de stad geld nodig hebben dan zal hij 'voor vertymmeringh haerer vesten ofte verbeteringhe van haer diep' gedurende een half jaar renteloos geld voorschieten (100 tot 1000 carolusgulden). Hij betaalt de magistraat 30 carolusgulden per jaar 'wegens vrijstelling van wacht en andere gemeene wercken'.
Frans Ferrarys: 1631-1638. Hij betaalt 20 carolusgulden voor de huisarmen enm 30 carolusgulden wegens vrijstelling van wacht. Hij rekent op jaarbasis 65% rente. Op obligaties en hypotheken van burgers van Steenwijk rekent hij 16,25% rente op jaarbasis. De bepaling over renteloze lening is ook geldig voor Ferrarys.
Robert van Belle en Janneke Michielsdochter (ook te Groningen en te Leeuwarden): 1639-1661. Er wordt 50 carolusgulden voor vrijdom van wacht en 250 carolusgulden voor de huisarmen betaald. Ze rekenen(op jaarbasis) 65% rente en voor obligaties en hypotheken 16,25%.
Cornelis van Bouckhorst (ook te Katwijk) in compagnie met Sebastiaen de Koningh (ook te Leiden) en Gillis van den Bosch (ook te Leiden als kassier): 1661-1665. Er wordt 225 carolusgulden per jaar voor de armen betaald. Ze rekenen 32,5% renten en voor obligaties en hypotheken 16,25%. In 1665 geven ze hun rechten onder dezelfde condities door aan het echtpaar Egbert Arents en Andrea Albertsdochter Teltinck. De Koningh blijkt te zijn overleden.
Egbert Arents en Andrea Albertsdochter Teltinck: 1665-1673.
Het echtpaar Govert Meulemans en Hendrina Greven: 1680-1693. In deze periode overlijdt Meulemans, maar zijn vrouw zet de zaken voort. Ze trouwt met Zegher Twenth. Zij betalen de eerste drie jaar 100 carolusgulden voor de armen, daarna 150. Ze rekenen 21,7% rente (op jaarbasis).
Van 1693 tot 1719 was in Steenwijk Luytien Timensdr. Hoegen, de weduwe van Jan Bloemen, tafelhoudster. Zij continueerde het lopend octrooi en verlengde dat in 1696, 1702, 1705 en 1712. Ze was de voormalige kassiere van de bank. Bij de octrooiverlenging in 1696 geeft ze zeven dagmaten land in het Westerslag als onderpand voor een goed beheer der leenbank. Zo'n borg was kennelijk nodig en de bank werd niet altijd naar behoren uitgebaat. Dat blijkt wel in 1703 wanneer onder meer de uitbuiting van de Bank van Lening wordt aangegrepen om op lokaal bestuursniveau veranderingen aan te brengen. De Steenwijker burgerij stelt een gehele nieuwe magistratuur aan tijdens de zogenaamde Plooierijen. Het loopt zo ver op dat de de Gedeputeerde Staten van Overijssel compagnieen Friese cavalerie naar de Olde Veste sturen. Daar houdt men de poorten evenwel gesloten. Pas als er ook nog militaire versterkingen uit Deventer arriveren opent men ze schoorvoetend. Deze rebellie levert niets op. De grieven waren vermoedelijk niet ongegrond, want tijdens plooierijen in Vollenhove wordt een der gemeenslieden van de oude plooi ervan beschuldigd in Steenwijk als uitbater de Bank van lening failliet te hebben laten gaan, zodat de gemeente de tafel bij executie heeft verkocht. Luytien heeft dus kennelijk gemeentelijk octrooi.
woensdag 1 september 2010
Abonneren op:
Posts (Atom)